مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت

شیوع بالای ناتوانی به دلیل افزایش رشد جمعیت سالمند، تغییر الگوی بیماری­ ها از واگیر به غیرواگیر، آمار بالای سوانح و تصادف جاده­ای، وجود حوادث و بلایای طبیعی، ارتقای سطح بهداشتی و درمانی و در نتیجه، کاهش مرگ­ و میر که افزایش تولد کودکان نارس، افزایش اختلالات تکاملی و افزایش افراد دارای بیماری­ های مزمن در ایران، نیاز به ارائه خدمات سلامت به این گروه ها را بیش از پیش مطرح کرده است. سالمندان و افراد دارای ناتوانی به دلیل منابع مالی محدود، دسترسی ناکافی به مراقبت‌های بهداشتی و انزوای اجتماعی با چالش‌های مضاعفی مواجه می‌شوند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، سیستم‌های حمایتی سنتی خانواده به دلیل شهرنشینی و فشارهای اقتصادی در حال تضعیف هستند و افراد دارای ناتوانی را در وضعیت آسیب‌پذیری قرار می‌دهند. نیاز به خدمات توانبخشی در این جمعیت به ویژه حاد است، زیرا آنها بیشتر در معرض بیماری‌های مزمن، ناتوانی‌ها و مشکلات حرکتی قرار دارند. با این حال، دسترسی و کیفیت خدمات توانبخشی در کشورهای در حال توسعه اغلب برای برآورده کردن تقاضای رو به رشد کافی نیست. 

عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت (SDH) نقش مهمی در شکل‌گیری وضعیت سلامتی افراد و جوامع ایفا می‌کنند. این عوامل شامل گستره وسیعی از مؤلفه‌ها مانند وضعیت اقتصادی-اجتماعی، تحصیلات، محله و محیط فیزیکی، اشتغال، قوانین و شبکه‌های حمایتی اجتماعی می‌شوند. دسترسی به خدمات بهداشتی و مقرون به صرفه بودن این خدمات نیز تحت عوامل اجتماعی قرار می‌گیرند. از این روی، با توجه به مفاد سیاست‌های ابلاغی در حوزه سلامت و تامین اجتماعی، برنامه عملیاتی ناتوانی از سوی سازمان جهانی بهداشت و تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در سال 1383 در مجلس شورای اسلامی، پرداختن به عوامل گسترده‌تر SDH، برای بهبود کیفیت زندگی این گروه از افراد جامعه ضروری است. این اقدامات می تواند شامل سرمایه‌گذاری در مراقبت‌های بهداشتی مقرون به صرفه، شبکه‌های حمایتی اجتماعی و ادغام و یکپارچه‌سازی خدمات توانبخشی در نظام سلامت بوده و جامعه را برای داشتن یک زندگی سالم و با عزت توانمند نماید.